українські
Powrót do strony powitalnej

AKTUALNOŚCI PROJEKTOWE

 

pusteOZHK w Rzeszowie    MATERIAŁY SZKOLENIOWE    

Metody przygotowania i pracy z młodym koniem huculskim w kontekście polowych prób dzielności (wstępna, zasadnicza) wierzchowej i zaprzęgowej

Szkolenie organizowane w ramach projektu
„Utworzenie Polsko-Ukraińskiego Centrum Hodowli i Promocji Konia Huculskiego”

Rudawka Rymanowska, Odrzechowa – listopad 2014; kwiecień 2015

 

 

Wyposażenie do pracy z koniem z ziemi

 

 

 

 

 

 

autor: Zenon Podstawski

Uniwersytet Rolniczy w Krakowie

 

Instrukcja ujeżdżania koni. ROZDZIAŁ A. ZASADY OGÓLNE.

Ujeżdżanie pod względem psychicznym.

Ujeżdżanie pod względem psychicznym polega na nauczeniu konia rozumienia wszelkich pomocy, czyli środków, którymi jeździec przekazuje mu swoją wolę, oraz na wyrobieniu w koniu zaufania do jeźdźca i posłuszeństwa jego woli.

Praca ta wymaga od jeźdźca niezwykłej cierpliwości i łagodności, a zarazem energji i stanowczości, t. j. tych cech, które muszą znamionować każdego człowieka, dążącego do porozumienia się ze zwierzęciem i do podporządkowania go swej woli.

Ujeżdżacz musi się trzymać zasady, nakazującej szukania przyczyny niepowodzeń przede wszystkiem w swoim nieodpowiednim postępowaniu, następnie w budowie konia, a wkońcu dopiero w jego trudnym charakterze.

Np., gdy młody koń nie chce wykonać stawianego mu żądania, ujeżdżacz musi najpierw zadać sobie pytanie, czy pomoce były zastosowane dosyć wyraźnie, czy koń był dostatecznie przygotowany do ich zrozumienia i wykonania, czy koń nie jest zbyt zmęczony lub niedysponowany, a następnie dopiero może szukać przyczyny w uporze i w uplanowanej niechęci konia.

Zasada ta uchroni ujeżdżacza od stosowania niesłusznych, bo niezasłużonych kar, które następnie stają się poważnemi i trudnemi do usunięcia przeszkodami w porozumieniu się człowieka ze zwierzęciem oraz niweczą starania o jego zaufanie. Nieodpowiednie postępowanie wywołuje długotrwałe skutki u konia, zawsze długo pamiętającego wszelkie zdarzenia przykre i bolesne.

 

Ogłowia

Uździenica                                                                       Kantar

Uzda

zaprzegowa                                                               wierzchowa

Zasadą jest, że osoba szkoląca konia nie jest sama i powinna pracować z pomocnikiem, ze względu na bezpieczeństwo. Ważne jest spokojne zachowanie osób w każdym etapie zapoznawania konia z nowym sprzętem

  • Młody koń przed rozpoczęciem treningu nie zna innego ogłowia oprócz kantara.
  • Przyzwyczajanie, oswajanie z ogłowiem powinna robić osoba dobrze znana koniowi.
  • Naukę przyuczania do kiełzna dobrze jest rozpoczynać po karmieniu konia, gdy jest spokojniejszy i bardziej odprężony.

Dla młodych koni, najbardziej odpowiednim jest ogłowie z kiełznem wędzidłowym

 

Szczególną uwagę należy zwrócić na ułożenie KIEŁZNA - wędzidła w pysku konia.

Wędzidło:

  • działa na język żuchwę i szczęką konia,
  • cieńsze działa mocniej,
  • grube jest bardziej przyjazne dla pyska,
  • może być puste i lekkie, lub pełne i ciężkie,
  • cięższe jest stabilniejsze w pysku, i nie prowokuje do bawienia się językiem.

Większość szkoleniowców poleca na początek wędzidło zwykłe lub podwójne łamane (sprawdza się jako szczególnie dobrze dopasowujące się do pyska) o odpowiedniej grubości.

 

Ściegierz (wedzidło) najczęściej (choć nie zawsze!) wykonany jest z metalu.

Każdy z wykorzystywanych metali lub ich stopów ma nieco inne właściwości,

„słodki metal” (sweet iron) - czarna stal walcowana na zimno, prawie wyłącznie spotykana w ściegierzach westernowych.

Wada – łatwość, z jaką rdzewieje – jest równocześnie zaletą: konie lubią smak rdzy i pobudza ona ślinienie.

stal nierdzewna (a konkretnie stop żelaza, chromu i niklu) – metal neutralny, łatwy w czyszczeniu i nie rdzewiejący, twardszy niż sweet iron, nie pobudza ani nie hamuje ślinienia.

miedź – sama w sobie rzadko używana gdyż jest zbyt miękka; często wykonywane są z niej np. paski wtapiane w ściegierz z innego materiału (najczęściej sweet iron) lub łączniki w wędzidłach podwójnie łamanych. Używana ze względu na smak i pobudzanie ślinienia.

aurigan – stop miedzi, cynku i krzemu. Przy wszystkich zaletach miedzi odporny mechanicznie.

nie można używać wędzideł:

  • zardzewiałych,
  • wytartych
  • sprawiających ból np. zbyt cienkie, zwłaszcza podczas szkolenia.

 

 

Uprzęże

Uprząż chomontowa

Uprząż szorowa

 

Sprzęt do lonżowania:  

  • Buty - mocne, bez ostróg,
  • Rękawiczki,
  • Lonża o długości 7 – 8 m. ( niewskazane poprzeczne naszycia – ograniczniki na lonży gdyż uniemożliwiają płynne jej wypuszczanie i mogą spowodować otarcia rąk),
  • Bat do lonżowania (długość biczyska minimum 2 m. długość rzemienia około 3 m., do woltyżerki używa się jeszcze dłuższego bata lub bata teleskopowego).

 

Cel lonżowania:

Zapewnienie ruchu oraz szkolenie i gimnastykowanie konia

*najczęściej w ruchu po kole, na lince zwanej lonżą o długości około 7 – 8 m. (przez osobę o „dużym wyczuciu”, znającą zagadnienie i technikę lonżowania).

 

Kiedy korzystamy z lonżowania:  

  • Przyzwyczajanie młodego konia do siodła lub uprzęży,
  • Wspieranie szkolenia konia wierzchowego i zaprzęgowego,
  • Szkolenie konia bez obciążenia jeźdźcem,
  • Przygotowanie konia do pracy na koziołkach i do skoków,
  • Korekty koni z problemami,
  • Zaawansowane szkolenie konia zwłaszcza pod kątem przygotowującej pracy nad zebraniem,
  • Zapewnienie ruchu koniom, które muszą być powoli wdrażane do normalnej pracy, np. po chorobach.
  • Nauka dosiadu,
  • Prowadzenie woltyżerki

 

Gdzie ?:  

  • Otwarty plac lub koło z zewnętrznym ograniczeniem,
  • Średnicy minimum12 m.
  • Koń na zewnątrz szybko się dekoncentruje, ale - nawiązuje kontakt ze środowiskiem zewnętrznym.
  • Praca jest uzależniona od warunków pogodowych (wykonanie ograniczenia z elementów przeszkód może być przyczyną poranienia konia, podobnie jak bale ze słomy poranienie o sznurki-podcięcia).

 

Hala,

lub zadaszone koło (średnica koła 12 do 16 m.),

  • przydatna dla młodych koni, praca niezależnie od warunków pogodowych.
  • jeżeli ma być użytkowana do woltyżerki jej szerokość nie mniejsza jak 20 m.
  • Dodatkową zaletą hali lub zadaszonego koła z zewnętrznym ograniczeniem jest możliwość koncentracji zwłaszcza młodych koni przy założeniu, że na zewnątrz jest względny spokój.

 

Kryte ujeżdżalnie

  • wystarczająco dużo miejsca, pod warunkiem ze nie ma innych zajęć
  • w przypadku młodych koni brak zewnętrznego ograniczenia, konieczność wygrodzenia,
  • niszczenie struktury podłoża – konieczność zmiany miejsca lonżowania,
  • zaleta to większa swoboda i możliwość zmiany linii koła.

 

Podłoże do lonżowania:

  • Przyczepne, niezbyt głębokie (przeciążenie ścięgien i więzadeł).
  • Regularnie grabione (aby nie powstała „ubita rynna”), lekko powinno się wznosić w kierunku na zewnątrz koła tak, by koń stawiał nogi na płaskie podłoże (w przeciwnym razie przy długiej pracy zwyrodnienie stawów – artroza).

 

Sprzęt dla konia  

  • Do pracy na lonży używamy zasadniczo ogłowia z kiełznem wędzidłowym, dobrze dopasowanego, grubego wędzidła (zmusza do żucia, ślinienia, - rozluźnienie konia, koń jest mniej spięty). Najczęściej odpinamy wodze, można je podwiązać do paska podgardla lub do pierścienia pasa do lonżowania lub do siodła.

Do lonżowania używa się zasadniczo dwóch rodzajów pasów:  

  1. pas nakładany na siodło tzw. laufgurt,   skórzany lub parciany, o długości około 2 m. z siodła należy wypiąć strzemiona.  
  2. pas nakładany bezpośrednio na grzbiet konia,   posiada poduszki, nie uciska kłębu, jest cięższy od laufgurtu, wykonany ze skóry lub grubego lnu, po obu stronach minimum 4 duże pierścienie

 

Допоміжні повіддя

  • Звичайні розв'язки – це два вузькі ремінці довжиною приблизно 1,5 м. (з одного боку чіпляємо до кільця вудила, а з другого до пояса або попруги
  • Подвійні розв'язки – це два ремені довжиною приблизно 2,5 м. На обох кінцях мають пряжки з відповідною кількістю отворів для регулювання
  • Потрійні розв'язки – це два ремені довжиною приблизно 2,5 м. вони проходять від попруги або поясу між передніми ногами коня через кільце вудила до боку поясу на рівні плечового виступу

 

 

  • Czambon, to pojedynczy rzemień zapięty do popręgu lub do pasa przechodzący pomiędzy przednimi kończynami konia zakończony pierścieniem przez który przechodzi linka do pierścieni potylicznych i pierścieni wędzidłowych.

 

 

 

 

Brak ograniczenia bocznego jakie dają wypinacze, dlatego stosujemy go w kombinacji ze zwykłymi wypinaczami. Powinien być używany w pojedynczych przypadkach jako wodza pomocnicza, okresowo przez doświadczonego lonżującego

 

Sprzęt do pracy z młodym koniem:  

  • ogłowie ze zwykłym wędzidłem i nachrapnikiem od którego odpina się wodze,
  • kawecan, można go zastąpić ciasno przylegającym kantarem, do którego zostanie przypięta lonża,
  • pas do lonżowania,
  • siodło bez strzemion, z zabezpieczonymi tybinkami, (po 4 – 5 lekcjach)
  • bandaże lub ochraniacze na nogi.

Młodego konia na pierwszych kilku lekcjach lonżujemy bez pasa i bez siodła. Zawsze jednak w miejscu z zewnętrznym ograniczeniem.

Zasadniczym celem szkolenia młodego konia jest nauka przejść we wszystkich trzech chodach. Można przyjąć, że koń jest dostatecznie wyćwiczony jeżeli potrafi poruszać się w równowadze we wszystkich trzech chodach (stęp, kłus, galop) po kole.

 

 

Lonżowanie konia na podwójnej lonży.

  • Jest bardziej efektywne od lonżowania na lonży pojedynczej,
  • Lepsze efekty pracy nad zgięciem podłużnym

 

Kiedy szkolimy konie na podwójnej lonży:

  • praca z młodymi końmi (pod warunkiem, że znają pracę na lonży pojedynczej).
  • praca ze starszymi końmi
  • praca z końmi zaprzęgowymi
  • praca z końmi do woltyżerki
  • praca z końmi trudnymi, wymagającymi skorygowania (praca nad posłuszeństwem)
  • praca z końmi chorymi i powracającymi do zdrowia.