1. Wprowadzenie
Motto:
Dzielnego ktoś rumaka po dziedzińcu wodził,
A mops śmiał się, że z lichej kobyłki się zrodził.
„Rodu mego – rzekł rumak – nie mam za ohydę:
Nie pytam skąd przychodzę, ale dokąd idę”.
Franciszek Dzierżykraj Morawski
„Różnorodność biologiczna” to termin, którym posługujemy się, aby oddać całe bogactwo świata przyrody. Składają się na nie zwierzęta, rośliny, ich siedliska oraz geny. Ponieważ różnorodność biologiczna i środowisko fizyczne wzajemnie na siebie oddziałują, możliwe jest powstawanie ekosystemów, dzięki którym żywe organizmy – między innymi ludzie – mogą w ogóle żyć. Nie jesteśmy w stanie przetrwać w oderwaniu od przyrody, choć czasem nie zdajemy sobie z tego sprawy.
Na całym świecie różnorodności biologicznej grozi niebezpieczeństwo. Rośliny i zwierzęta wymierają, głównie z powodu działalności człowieka. A kiedy ta różnorodność zanika, nie da się jej uratować.
Ochrona różnorodności biologicznej oznacza systemowe działania podejmowane na rzecz trwałego zachowania wszystkich elementów różnorodności biologicznej w miejscach ich naturalnego występowania (ochrona in situ) oraz zagrożonych gatunków, podgatunków i odmian poza miejscami ich naturalnego występowania bądź powstania (ochrona ex situ).
Słowo "ochrona" oznacza szerokie spektrum działalności, polegającej nie tylko na wykonywaniu zadań związanych z bezpośrednią ochroną in situ i ex situ, ale także m.in. na:
- tworzeniu warunków do realizacji ochrony różnorodności biologicznej poprzez działania sprzyjające zachowaniu dobrego stanu środowiska przyrodniczego, a podejmowane przez wszystkie resorty i podmioty
- mające bezpośredni bądź pośredni wpływ na różnorodność biologiczną,
prowadzeniu szeroko zakrojonej działalności edukacyjnej w zakresie upowszechniania problematyki ukazującej zagrożenia różnorodności biologicznej i metod jej ochrony oraz kształtowania odpowiedniego stosunku do przyrody. (*1)
Projekt „Utworzenie Polsko-Ukraińskiego Centrum Hodowli i Promocji Konia Huculskiego” realizowany w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Polska-Białoruś-Ukraina 2007-2013 przez partnerów z Polski i Ukrainy, poprzez realizowane zadania wpisuje się jednoznacznie w idee i logikę ochrony różnorodności biologicznej. Cele tego projektu to:
- restytucja koni rasy huculskiej – poprzez wspólne badanie najkorzystniejszych sposobów utrzymywania koni oraz możliwości ich wykorzystywania w obecnych warunkach cywilizacyjnych;
- rozpropagowany chów i hodowla koni rasy huculskiej jako wspólny element kulturowy narodów Karpat Wschodnich z przeznaczeniem do celów rekreacyjnych, turystycznych i hipoterapii oraz wypromowane walory turystyczne i rekreacyjne obszaru.
Aktualnie, gdy projekt ten jest już na ukończeniu, z pewnością można stwierdzić, że osiągnął on zaplanowane rezultaty i cele. Zdaniem jego realizatorów oraz uczestników różnych działań projektowych – m.in. szkoleń, festiwali, korzystających ze strony internetowej – należy po zakończeniu projektu kontynuować stałą współpracę partnerów polskich i ukraińskich, tak interesująco nawiązana i przynosząca już wymierne rezultaty. Narzędziem tej współpracy będzie „Strategia restytucji konia huculskiego w jego naturalnym środowisku”.
Do jej opracowania zostały zaproszone osoby z Polski i Ukrainy, dla których zachowanie dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego przygranicznych obszarów Polski i Ukrainy, a szczególnie koni tej rasy, nierzadko jest celem życia.
Praca nad strategią była realizowana przez zespół projektowy złożony z konsultantów i ekspertów polskich i ukraińskich. Organizacyjnie wyodrębnione zostały następujące zespoły:
- konsultantów, których zadaniem było przygotowanie koncepcji prac, kierowanie pracami, prowadzenie zogniskowanych wywiadów grupowych, indywidualnych wywiadów pogłębionych i warsztatów strategicznych, spotkania konsultacyjnego oraz redagowanie zapisów dokumentu strategii,
- ekspertów opracowujących strategię (ZEOS), których zadaniem była merytoryczna praca nad strategią na etapach diagnozy i programowania strategii. Zespół liczył 8 osób,
- konsultacyjny (ZK), którego zadaniem była analiza i konsultacja wypracowanej strategii, zgłaszanie uwag i wniosków, które wykorzystane zostały w przygotowaniu ostatecznej wersji dokumentu. Zespół ten liczył 27 osób.
Podczas cylku indywidualnych wywiadów pogłębionych, zogniskowanego wywiadu pogłębionego oraz pięciu warsztatów diagnostyczno-projektowych w Rudawce Rymanowskiej, poprzez konsultacje drogą internetową, powstała strategia, która dla środowisk związanych z chowem i hodowlą koni huculskich będzie swoistym drogowskazem „skąd przyszliśmy i dokąd idziemy”.
*1 Roman Andrzejewski - RÓŻNORODNOŚĆ BIOLOGICZNA. Dlaczego chronić?